Çin'in Meşhur Terracotta Savaşcıları Öbür Dünya Yerine Tesadüfen İstanbul'a Geçti!
Duygu Merzifonluoğlu

Merakımdan baktım. 19 Temmuz 2012’ ymiş tarih. Yani bundan tam tamına 5 ay öncesi… Çin'in Xi'an kentinde, temmuzun öldürücü sıcağında, bir daha göremem korkusuyla habire fotoğraf çeken ben ve harikulade sanat ekibimizden herhangi birine, o toz toprak içindeki “Terracotta Askerleri”nin sergilendiği dehlizleri hayranlıkla gezerken “Bu gördüğünüz heykel askerler sonbaharda da İstanbul’da olacaklar?” dese biri, bizimle dalga geçiyor derdik herhalde.

Şans mı kader mi? Topkapı Sarayı Müzesi’nin 2. avlusunda yer alan “Has Ahırlar Sergi Salonu'nda sanki daha biraz evvel gördüğüm Terracotta Askerleri ile burun buruna gelince, bir tanesinin kulağına eğilip 'yazın tanıştığım terracotta beyefendi siz olabilir misiniz?” demeden geçip gidemedim önlerinden.

Unesco’nun Dünya Kültür Mirasları listesinde bulunan aynı zamanda da “Dünyanın 8. Harikası” olarak değerlendirilen Yeraltı Ordusu'nun ve atlarının heykellerini en ince ayrıntısına kadar olayın meydana geldiği yerde inceleme fırsatı bulabilmiş Hasan Pekmezci Sanat Gezi Grubu'nun şanslı üyelerinden biri olarak Yeraltı Ordusu'nun hikayesini bizlerin görüp dinlediği şekli ile hazır fırsat elime geçmişken paylaşmaktan ötürü gurur duyuyorum…

MÖ 221 yılında, altı devleti yıkarak Çin'in ilk birleşmesini gerçekleştiren Qin Hanedanı'nın ilk imparatoru Qin Shihuang 13 yaşında tahta geçiyor ve o dönemin yaygın inanışlarından biri olan ölüm sonrası yaşam konusunda sıra dışı bir hazırlık içine giriyor. İnanış şu ki İmparator öldüğünde öbür dünyaya geçerken tüm savaşçıları, eşleri, hizmetkarları ile beraber geçiyor. Fakat tabi öbür dünya bir bilinmezlik, Qin Shihuang da neyle karşı karşıya gelecek bilemediği için kendisini koruyabilsin diye tüm ordusunun heykelini yaptırıyor. Tabi ufak bir farkla. Heykelleri Çin ırkının boy ortalamasının oldukça üzerinde bir boyda 183-195 santimetre arasında fakat orijinal yüz ifadeleri ve rütbelerine sadık kalarak yaptırıyor ki dirildiklerinde daha da bir heybetli olsun savaşçıları. Yapılan heykelleri de mezarı olacak olan yerin önüne, savaş dizilimini kullanarak rütbelerine göre muntazam bir biçimde sıralıyor. Böylece öbür dünyaya geçiş anında, Terra cotta Savaşçıları olası bir saldırıya karşı, imparatorlarını korumak adına yüzyıllardır ayakta ve toprağın altında bekliyor. Taa ki 1974 yılına kadar…

1974 yılında ise Çinli bir köylü, kendi evinin bahçesine bir kuyu yapmak için toprağı kazmaya başlıyor ve tesadüfen, 7000 gömülü terracotta askerin bulunduğu ilk dehlizi ortaya çıkaracak olan ilk heykel askere rastlıyor. Ve tabi ardından haliyle kuyu falan yapılmayıp bu bölge sit alanı ilan ediliyor. Kazılar yapılmaya başlanıyor ve bugün artık genişliği 20 bin metrekareyi geçmiş olan bu kazı alanı, dev bir müze biçiminde aynı bizleri ağırladığı gibi her geçen gün misafirlerini ağırlamaya devam ediyor. Bilinmeyen bir ayrıntı ise heykellerin yüzyıllar sonra, topraktan ilk çıkarıldığı an aslında kil rengi değil de oldukça renkli oluşu. Ancak tabi araştırmacılar, heykellerin topraktan çıkarıldığı an hava ile temas etmeme hali konusunda bir çözüm bulamadıkları için imparatorun mezarı da dahil olmak üzere toprak altında bulunan binlerce askeri hala mezarından çıkaramıyorlar şu an.

Düşünün ki Çin'in ilk imparatoru Qin Shihuang, bugün çocuk olarak nitelendirilebilecek bir yaşta, bundan 2200 yıl kadar önce Çin'in o zamanki başkenti Xi'an'da, ölümün kendi saltanatını yok edebilme korkusu ile kendisi için öbür dünyaya belki de çocuksu bir geçiş planı hazırlıyor. Öbür dünyaya gerçekten istediği biçimde geçebildi mi orası muamma ama bu geçişi bir anlamda başarmış olduğu kesin. Bizim dünyamıza, yani bu yüzyıla, hatta İstanbul'a bile geçmeyi başardı.

Biliyorsunuz, bu yıl Türkiye'de "2012 Türkiye'de Çin kültür yılı" etkinlikleri kapsamında oldukça fazla etkinlik düzenlendi. Tahmin edebileceğiniz üzere satırlardır bahsettiğim "Çin Hazineleri" sergisi de bu amaca hizmet eder nitelikte. Dolayısıyla Çin'e önümüzdeki birkaç ay içinde gitmeyi planlamıyorsanız eğer başta Yasak Şehir Müzesi, Shanghai Müzesi, Qin Shihuang Müzesi olmak üzere Çin'in 11 müzesinden seçilen 101 eseri 20 Şubat 2013'te görebilmek için yolunuzu bir şekilde Topkapı Sarayı'na düşürün derim.